Paysage urbain médiéval au Kurdistan, par Narmin Ali Amin | dimanche 3 décembre 2023

Kurdistan médiéval | كوردستانى سه ده كانى ناوه ڕاست | كوردستان عصور الوسطى

L’histoire de la période médiévale au Kurdistan irakien est encore mal connue et les différentes études à notre disposition nous fournissent l’image d’un puzzle incomplet. La complexité culturelle, linguistique et religieuse de cette région nécessite un travail interdisciplinaire ouvrant sur une large discussion sur la période allant du début de l’ère islamique jusqu’à l’époque Ottomane. D’autant que les nombreuses divisions du Kurdistan à l’époque moderne trouvent bien souvent leur racine dans les événements passés. Cette série de séminaires donnera la parole à des historiens, architectes, archéologues, artistes, anthropologues ou sociologues. Ils se dérouleront en Kurde et en Arabe, dans les locaux de l’Ifpo Erbil ainsi qu’à l’université Salahddin d’Erbil deux fois par mois. Ils seront destinés aux étudiants, chercheurs et professeurs, tout en restant accessibles au grand publique afin d’offrir à chacun une meilleure connaissance de la riche histoire de ce pays.

Programme

séance à venir

3 décembre 2023 | 16 – 18h
Ifpo, Citadelle d’Erbil

Paysage urbain médiéval au Kurdistan
Par Narmin Ali Amin , professeur au département archéologique universités Salahddin-Erbil Kurdistan.

Le  Moyen Âge est une étape importante dans l’histoire du Kurdistan. Ses effets politiques, sociaux et économiques se reflètent dans la réalité du Kurdistan jusqu’à nos jours. L’urbanisme et le réseau des villes kurdes sont des sujets qui, malgré leur importance, n’ont pas encore retenu beaucoup d’attention de la part des chercheurs kurdes. De nouveaux travaux archéologiques sur des régions du Kurdistan avec des équipes de travail et des chercheurs internationaux et européens ont permis de découvrir un grand nombre de sites archéologiques encore inconnus et montré un peuplement important de centres urbains, de villages et de fermes sur de multiples périodes historiques (hellénistique, parthe, sassanide, islamique et moyen âge). Les résultats préliminaires nous donnent une idée de l’organisation des établissements humains dans les villages et les zones rurales à travers les sites, le réseau et les routes de transport qui les relient au système d’irrigation. Les divisions politiques, notamment à l’époque des émirats kurdes, se reflètent dans la présence, la densité et la diversité de ces centres au sein d’un système binaire interne lié aux émirats kurdes et un système externe lié aux forces voisines safavide et ottomane. Dans cette étude, nous tentons de mettre en lumière l’étendue de l’influence du système politique émirati sur la répartition de ces centres urbains, leur spécificité urbaine, et quelques exemples de ces villes comme Amadiyah, Erbil, Kirkouk, Bhoutan.

 

---

Séances passées

5 novembre 2023 | 16 – 18h
Ifpo, Citadelle d’Erbil

Activité artisanale au Kurdistan à l’époque ottoman

par Saadi Othman Haruti, Professeur, spécialiste d’histoire médiévale et moderne, Université Salahaddin – Erbil

Les historiens de l’époque ottomane s’occupaient principalement d’enregistrer les événements politiques, mais ils fournissaient cependant certaines informations sur le caractère de la population, parmi les événements politiques qu’ils mentionnaient. Quant aux voyageurs qui ont visité le Kurdistan dans le cadre de leurs déplacements au sein de l’Empire ottoman, ils ont au contraire enregistré leurs observations sur la plupart des aspects de la vie des habitants, y compris les activités économiques. Les livres et témoignages de ces voyageurs contiennent donc des informations importantes sur l’activité artisanale et industrielle au Kurdistan. Parmi eux, par exemple : le voyageur Turquie Ewlia Chalbi qui visita ce pays en 1655, le voyageur danois Carsten Niebuhr / 1766, le voyageur français Olivier / 1794-1796, le britannique résidant à Bagdad, Claudius James Rich / 1820 et le consul britannique à Erzurum, James Brant/1838, ainsi que le voyageur français Henri Bindre / 1885. En fonction des informations provenant de ces sources, nous sommes en mesure d’identifier les métiers dominants à cette époque au Kurdistan et de démontrer l’habileté des artisans kurdes dans la production de certains biens. Ces informations prouvent également que le Kurdistan est passé au début de la phase de production marchande au cours de cette période. D’autant plus que certains ateliers d’artisanat se sont transformés en manufactures prenant en compte la spécialisation du travail, même si certains métiers simples étaient encore pratiqués dans les foyers.

Grâce aux livres de voyageurs, nous savons que certains minéraux étaient extraits au Kurdistan, notamment le pétrole, le goudron, le fer et le cuivre, mais de manière limitée et simple. Les artisans et les activités artisanales du Kurdistan étaient confrontés à des obstacles au cours de cette période, notamment l’afflux de produits européens sur les marchés de la région et leur concurrence avec les produits exporter. En conclusion, notons que les sources historiques en général ne contiennent aucune information sur les professions et syndicats du ou les corporations artisanales dans les régions du Kurdistan, ce qui pourrait indiquer l’absence de ces syndicats dans les villes kurdes à cette période, ou l’absence de leur activité.

 

12 novembre 2023 | 16 – 18h
Ifpo, Citadelle d’Erbil

Les origines artistiques de l’emblème de l’Émirat de Bahdinan

par Prof. Dr. Abdullah Khorshid Qadir/Université Saladin/Collège des Arts/Département d’archéologie

Presque entièrement détruit, il ne reste du Dar de l’Émirat d’Amadiya que l’entrée dont l’arc est décoré de l’emblème de l’Émirat : un phénix debout, déployant ses ailes, avec ses pieds reposant sur les têtes de deux grands serpents. La scène susmentionnée a été exécutée avec une sculpture en relief sur six morceaux de pierre blanche Helan – marbe, sa hauteur (4,31 m) et le morceau de pierre sur lequel l’image restante de l’oiseau et de son les dimensions gravées sont (55 x 75 cm). La hauteur de l’ouverture l’arc est (3,18 m) et sa largeur est (1,95 m). Certains voient l’emblème ci-dessus comme une expression de force, de sagesse et de perspicacité.

Il existe des vestiges de certaines installations architecturales à Amadiya qui conservent encore leurs anciens éléments archéologiques, notamment l’entrée ouest (porte de Mossoul) de la citadelle et l’entrée du  Dar de l’émirat, qui sont décorées de quelques inscriptions et d’images d’humains ou d’images d’animaux, à la fois réels et mythiques. De telles images d’animaux mythiques ont été trouvées représentées à l’entrée de l’église de Mar Ahudma et à la Mosquée Omar Al-Aswad à Mossoul

Nous voudrions souligner ici que ces images de formes humaines et animales n’étaient pas dans un état  isolé ou indépendantes les unes des autres, mais contenaient plutôt une sorte de chevauchement et de mouvement pour représenter un état de conflit continu entre le bien et le mal. Nous voyons ces caractéristiques dans les arts irakiens représentés depuis l’Antiquité et ils ont continué à prospérer. Cela apparait dans différentes scènes et même dans les arts islamiques. L’emblème de l’Émirat de Bahdinan a ses origines artistiques remontant à des époques historiques similaires aux scènes artistiques mythologiques sumériennes qui portent le même contenu.

 

19 novembre 2023 | 16 – 18h
Ifpo, Citadelle d’Erbil

L’ histoire du développement musique Kurdes  à l’époque médiéval ( example du Tanbur)

par  Farid Elhami ( Master en histoire de la musique)  et  responsable de Maison du Tanbur Kurde à Erbil

Les Kurdes sont une nation ancienne qui vit sur leur terre depuis des milliers d’années. Ils ont une culture, une littérature et une musique qui leur sont propres. Depuis l’Antiquité, ils ont développé leur propre structure musicale. Depuis le Moyen Âge, le tanbur  avait une place particulière et a traversé une grande étape du  développement et de transformation, surtout après l’apparition de( San Sahak) au XIe siècle et son développement par la religion  de (Yarsan ), avec  cette visions, sur  l’histoire du tanbur du Moyen Âge  et  nous présentons  dans notre séminaire sa place la plus importante dans cette  époque  et l’époque moderne , avec  quelques  morceau des musique  sont jouer de cette époque .

 

26 novembre 2023 | 16 – 18h
Ifpo, Citadelle d’Erbil

Le Kurdistan à l’époque des Mongols Ilkhanan (656-736 H /1258-1335 AD), par dr.Rabiah Fatah Mohammad Assistant Professor au département d’histoire universitaire Salahddin-Erbil, Spécialiste de période Mongols au Kurdistan.

L’époque des Mongols d’Ilkhanan a plongé le Kurdistan médiéval dans période la plus décisive en raison d’une ٧situation géographique et stratégique pour l’État d’Ilkhanan et du rôle joué par les Kurdes. Avant l’occupation des Mongols, un certain nombre de tribus, de clans et de dirigeants kurdes ont quitté la région, contraints par la politique tyrannique et violente des Mongols. Pourtant, les Kurdes finir par devenir une source de menace pour l’État mongol d’Ilkhanan.

En raison de la chute du califat abbasside, symbole du Califat, le déclin de la civilisation islamique atteint jusqu’à sa ses plus hautes sphères. Le Kurdistan jouit d’une position stratégique pour atteindre Damas et l’Égypte afin d’éliminer l’État mamelouk. La majorité des terres du Kurdistan étaient sous occupation de l’État mongol où elles constituaient la partie occidentale de l’État et devenaient le théâtre du conflit entre les deux pays. Les deux puissances ont également montré le rôle des princes et des villes kurdes dans leur défense contre les attaques des Mongols et des autorités illégales, ainsi que leur rôle dans l’assistance à l’État mamelouk et l’adhésion d’un certain nombre de princes kurdes à eux. Il tente de s’intéresser aux domaines économiques, tels que l’agriculture et l’élevage, ainsi que l’eau et le commerce, puis montre l’étendue des effets de l’attaque mongole sur ces organismes.

Organisation

Narmin A.Amin – Université Salahddin/Erbil – dép. d’archéologie.

Abdulrahman K.Darwesh – Université de Soran

Georges Mouamar – Ifpo Erbil

---

كوردستان في العصور الوسطى
قراءة معاصرة برؤى متنوعة

سلسلة ندوات علمية عامة، تعيد طرح البنية التاريخية والحضارية لكوردستان في العصور الوسطى بهدف إعادة تنشيط الاهتمام العلمي والثقافي بتلك الحقبة العصرية، عبر طرح تأثير المكتشفات التاريخية والاثارية الحديثة في إيجاد فهم أكثر دقة وأكثر توسعا لتاريخ كوردستان في تلك الحقبة، حيث يسعى عدد من الأكاديميين والعلماء.
موضوعات الأساسية للندوات تتمحور حول المحور الثقافي والفني، السياسي والعسكري، الآثاري والتاريخي، الاجتماعي والاقتصادي والحضاري. تستمر هذه السلسلة لثلاثة أشهر. تقام في كل شهر ندوتين: يوم الأحد والأربعاء ساعة 4 في مقر Ifpo قلعة أربيل.
الحضور للجميع / تستمر كل ندوة لساعتين تتضمن استراحة

 في يوم 03-12-2023 | ساعة 4 عصرا

طبيعة التحضر العصور الوسطى في كوردستان
برفسور نرمين علي امين / عضو مشارك في ايفبو اربيل و مركز ابحاث الشرق والبحر متوسط UMR 1867 CNRS-Paris و قسم الآثار جامعة صلاح الدين ملخص
مرحلة العصور الوسطى مرحلة مهمة من تاريخ كوردستان انعكست آثارها السياسية والاجتماعية والاقتصادية على واقع كوردستان حتى الوقت الحاضر. يعتبر جانب طبيعة الحضرية وشبكة مدن الكردية من موضوعات مهمة لم تحظى باهتمام كبير من قبل الباحثين الكرد. الأعمال الاثارية الجديدة في مسح مناطق كوردستان مع فرق العمل والباحثين العالمين وأوربيين أظهرت نتائج مهمة في تركيز استيطان مراكز مدن وقرى ومزارع منفردة تمتد من فترات تاريخية متعددة هلينستي وبارث وساساني وأسلامي وعصور وسطى وتسجيل أعداد كبيرة من مواقع الاثرية غير مسجلة. نتائج الأولية تعطينا فكرة عن تجمعات السكانية في مناطق القرى والأرياف خلال مواقع ومستوطنات وشبكة وطرق مواصلات التي تربط بينها ونظام الري وانعكست تقسيمات السياسية خاصة في فترة الإمارات الكردية على تواجد هذه مراكز وكثافتها وتنوعها ضمن نظام ثنائي داخلي متعلقة بالإمارات الكردية نفسها مع نظام الخارجي متعلقة بالقوة مجاورة الصفوية والعثمانية. في هذه الدراسة نحاول إلقاء الضوء على مدى تأثير نظام سياسي الإماراتي على توزيع هذه مراكز الحضرية وخصوصيتها العمرانية وبعض نماذج هذه مدن العمادية، اربيل،كركوك، سليمانية وبوتان وغيرها.

Ifpo- بيت الجلبي- قلعة أربيل

 في يوم 26-11-2023 | ساعة 4 عصرا

كردستان في عهد المغول الخانان (656-736هـ/1258-1335م)

أعطى عصر المغول الإلخانان الأهمية الكبرى لتاريخ كردستان في العصور الوسطى، وذلك لأن كردستان تتمتع بموقع جغرافي واستراتيجي لدولة إيلخانان، بالإضافة إلى أن للأكراد دور مهم في المنطقة أيضاً. وفي حقبة ما قبل احتلال المغول، غادر عدد من القبائل والعشائر والزعماء الأكراد إقليم كردستان مكرهين، بسبب سياسة الظلم والطغيان والعنف التي مارسها المغول. وأخيراً أصبح الأكراد مصدر تهديد لدولة إيلخان المغولية.

وتأتي أهمية هذه البحث في أنها أثبتت أن هذا العصر يسمى (عصر الظلام) وأنه بسبب سقوط الخلافة العباسية التي كانت رمزا للدولة الإسلامية أدى ذلك إلى تراجع الحضارة الإسلامية إلى مستوى العالم. قمة. وبحسب معلوماتي لا يوجد بحث مستقل، لذا كان من الضروري الاهتمام أكثر ومحاولة التركيز على هذا العصر، لإثبات وجود معلومات جيدة عن تاريخ الدولة الإسلامية بشكل عام وكردستان بشكل خاص في العصور الوسطى.

وتتمتع كردستان بأهميتها بسبب موقعها الاستراتيجي بحيث تصل إلى الشام ومصر لإزالة دولة المماليك. وكانت غالبية أراضي كردستان تحت احتلال الدولة المغولية، حيث كانت الجزء الغربي من الدولة وأصبحت مسرحاً للصراع بين البلدين. كما بينت القوتان دور الأمراء والمدن الكردية والدفاع عن نفسها ضد هجوم المغول والسلطة غير الشرعية، فضلاً عن دورهم في مساعدة دولة المماليك وانضمام عدد من الأمراء الأكراد إليهم، بعد استغلال الخلافات بينهم. ومحاولات التسليط على المجالات الاقتصادية، كالزراعة والثروة الحيوانية، والمياه والتجارة، ثم بينت مدى آثار الهجوم المغولي على هذه الهيئات.

Ifpo- بيت الجلبي- قلعة أربيل

 في يوم 19-11-2023 | ساعة 4 عصرا

تاریخ تطور الموسیقی الكوردیة فی العصر الوسیط . آلە طمبور انموذجا.

يلقي المحاضرة: فريد الهامي: ماجستير في الموسيقى، متخصص في العزف على آلة الطنبور- رئيس بيت طنبور الكوردي في اربيل

الكورد أمة عريقة يعيشون على أرضهم منذ آلاف السنين، وهم أصحاب ثقافة وأدب وموسيقى خاصة بهم، ومنذ العصر القديم طوروا بنية موسيقية خاصة بهم، منذ العصر الوسيط أصبحت لآلة الطنبور مكانة خاصة ومرت بمرحلة تطور وتحول كبيرين بالأخص بعد ظهور سان سهاك في القرن الحادي عشر وتطويره للدين اليارساني، في هذه النورة يتم الحديث عن تاريخ الطنبور في العصر الوسيط ويتم توضيح اهم مقامته في تلك المرحلة العصرية مع عزف نماذج من موسيقى من ذلك العصر.

في يوم 03-12-2023 | ساعة 4 عصرا

سروشتى ئاوەدانی  سەدەكانى ناوەراست له كوردستان

پرۆفیسۆر نەرمین علی امین، ئەندامی هاوبەش لە ئیفپۆی هەولێر وسەنتەری توێژینەوەی رۆژهەڵات ودەریای ناوەراست، وبەشی ئاسەواری لە زانكۆی سەلاحەدین.

قۆناغی سەردەمی ناوەراست قۆناغكی گرنگ لە مێژووی كوردستان وئاسەوارەكانی رەنگی داوەتەوە لە بواری سیاسی وكۆمەڵایەتی وئابووری لەسەر دۆخی كوردستان تاوەكو ئێستا. لایەنی سروشتی شارستانی وتۆری شار كوردی لە بابەتە گرنگەكان كە بەداخەوە نەبۆتە جێگای بایەخی زۆر لەلایەن توێژەرانی كورد. ئەنجامی كاری ئاسەواری نوێ لە كۆڵین وكەنەكردن لەناوچە جیاجیاكانی كوردستان لەگەڵ تیمەكانی كاركردن وتوێژەرە جیهانیەكان وئوروپییەكان ئەنجامی گرنگ وزۆر بە پێزیان دەرخستووە لە جەخت كردن لەسەر ئاوەدانكردنی شار لەناوچەكانی كوردستان جگە لە گوند وئاوادەكان كردنی باخ وماڵات،لەماوەی سەردەمە مێژووییە جیاوازەكان هەر لەسەردەمی هیلینیستی وپارسی وساسانی وئیسلامی وسەردەمە ناوەراست وتۆماركردنی ژمارەیەكی زۆر لە ناوچەئاسەوارییەكان كە پێشتر تۆمارنەكرابوون. ئەنجامەبەراییەكان بیرۆكەیەكمان دەداتێ لەسەر كۆمەڵەگەی نیشتەجێبوون لەناوچەی گوند ولادییەكان وبنكە وتۆری رێگاوبان لەنێوانیاندا دەخاتە روو، لەهەمان كاتیشدا سیستمی ئاورەرۆ ووئاودێری لەنیوانیاندا دەردەخات. دابەشبوونی سیاسی لەسەردەمی میرنشینەكان رەنگیدابوویەوە  لەسەر كۆمەڵگەی نیشتەجێبوونەكان وژمارەی دانیشتوانی وجۆراوجۆرێتی لەناوەخنی سیستمی دووانەیی نێوخۆیی لە ناوچەی میرنشینەكان لەگەڵ سیستمی دەرەكی پەیوەندیدار بە بەهێزەكانی صەفەوی وعوسمانی. لەم توێژینەوەیە هەوڵدەدەین تیشكبخەینە سەر ئاستی كاریگەری سیتامی سیاسی میرنیشنەكان لەسەر دابشبوونی ئاوەدانكردنی شار وتایبەتمەندی ئاوەدانی وبونیادیان وهەندێ نمونە دەهێنینەوە لەو شارانە وەكو ئامدێ وهەولێرو كركوك وسلێمانی وهتد.

 في يوم 12-11-2023 | ساعة 4 عصرا

بنەچە هونەرییەكانی دروشمی میرنشینی بادینان

پ.د. عبدالله خورشدی قادر- زانكۆی سەلاحەدین- كۆلیژی ئاداب بەشی ئاسەوار

بارەگای سەرەكی میرنشینی بادینان لە ئامدێ لەم سەردەمە بەتەواوەتی رووخاوە تەنها دەروازەكەی ماوەتەوە، كە دروشمی ئیمارەت وسونبلەكانی لەسەر ماوە، بریتیە لە باڵندەی فینیكس هەردوو باڵی كردۆتەوە وهەردوو پێیەكانی لەسەر دوو ماری گەورە گیركردوە، وێنایە لەسەر دەروازەكە نەخێندراوە شەش بەردی حلانی سپی بەبەرزی 4:31 م وتاشێكی بەرد كە ئەوەی دیكەی لە وێنەی باڵندەكەی لەسەر دانراوە بە قەبارەی (55×75سم) وبەرەبرزی (3,18م) وپانی (1,95م) وهەندێك ئەم دروشمە شیدەكەنەوە بەوەی بەرجەستەی هێز ودانایی وزاناییدایە.

شایەنی باسە هەندێ پاشماوەی بیناسازی لە ئامدێ تاوەكو ئێستا بنەما ئاسەوارییە كۆنەكانی پاراستووە وەكو دەروازەی خۆرئاوای شار كە پێی دەگوترێت دەروازەی مووسلی فەڵاكە ودەروازەی بارەگای میرنشین كە هەندی نەخش ووێنەی مرۆڤ وئاژەڵ لەخۆی دەگرێت هەندێكی وێنەی ئەفسانەوین، ئەم وێنانەی لە دەروازەی كەڵیسەی مارحودینی ومزگەوتی عومەرە رەش لە كوسل دۆزراونەتەوە.

لەمبەرایەوە دەمانەوەێت ئاماژە بەوە بدەین كە ئەو ێنانە وشێوازە مرۆڤی وئاژەڵی لە دۆخێكی ستاتیكی نەبوونە ولەیەك جیاواز نەبوونە بەڵكو جۆرێك لەیەكبەركەوتننیان تیایدا بووە لە جوڵە بۆ ئەوەی بەرجەستەی دۆخی ململانی لەنێوان خەیر وشەر دەربخات، ئەم خسڵەتانەش لە هونەری عیراقی دەبینرێت بەرجەستە كراوە لە سەردەمە كۆنەكانەوە وبەردەوامە لە بەخشینەكانی وبەردەوامیش بووە بەشێوازی جۆراوجۆر لەناو هونەری ئیسلامیدا » دروشمی میرنسینشنی بادیدنان دەگەرێتەوە بۆ رەگی هونەری سەردەمە مێژوویەكان كە هاوشێوەیە لەگەڵ وێنای هونەری ئەفسانەوەی سەردەمی سۆمەر وهەمان ناوەرۆك هەڵددەگرێت.

——————-

 في يوم 5-11-2023 | ساعة 4 عصرا

النشاط الحرفي في كردستان خلال العهد العثماني
يلقي المحاضرة: سعدي عثمان هروتي، أستاذ دكتور متخصص في التاريخ الوسيط والحديث، جامعة صلاحالدين-اربيل

كان المؤرخون في العهد العثمانی یهتمون بتدوین الاحداث السیاسیة بصورة رئیسة، بالرغم من ذلك فإنهم كانوا یقدمون بعض المعلومات حول حرف السكان، وذلك ضمن الاحداث السیاسیة التي یذكرونها. أما الرحالة الذین زاروا كردستان في إطار رحلاتهم ضمن الامبراطوریة العثمانیة، فإنهم علی العكس من ذلك، كانوا یدونون ملاحظاتهم حول معظم جوانب حیاة السكان ومن ضمنها الانشطة الاقتصادیة. لذلك فإن كتب ومدونات اولئك الرحالة تحتو معلومات مهمة حول النشاط الحرفي والصناعي في كردستان. منهم علی سبیل المثال: الرحالة العثمانی أولیاچلبي الذی زار تلك البلاد في عام 1655، والرحالة الدانماركي كارستن نیبور/ 1766، والرحالة الفرنسی أولیفییه/ 1794- 1796، والمقیم البریطاني في بغداد كلودیوس جیمس ریچ/ 1820، والقنصل البریطاني في ارضروم جیمس برانت/ 1838، وكذلك الرحالة الفرنسی هنری بندیه/ 1885.

 إعتمادا علی معلومات تلك المصادر، نستطیع الوقوف علی الحرف السائدة آنذاك في كردستان، ونتبین من مهارة الحرفیین الكرد في إنتاج بعض السلع. كما تبرهن تلك المعلومات علی انتقال كردستان الی بدایات مرحلة الانتاج السلعي في تلك الفترة. ولاسیما إن بعض الورشات الحرفیة قد تحولت الی معامل یراعی فیها التخصص في العمل، وذلك رغم ان بعض الحرف البسیطة ظلت تمارس في المنازل. ومن خلال كتب الرحالة نعلم بأنه كان یتم استخراج بعض المعادن في كردستان وخاصة النفط والقیر والحدید والنحاس، ولكن بصورة محدودة وبدائیة. وكانت هناك ثمة عراقیل تواجه الحرفیین والنشاط الحرفي في كردستان خلال تلك الفترة، وخاصة تدفق البضائع الاوربیة الی اسواق المنطقة ومنافستها للسلع المنتجة محلیا. وفي الختام نلاحظ بإن المصادر التاریخیة عموما لاتتضمن أیة معلومات عن الطوائف أو النقابات الحرفیة في مناطق كردستان، الامر الذي قد یفید بعدم وجود تلك الطوائف في المدن الكردیة خلال تلك الفترة، أو عدم بروز نشاطها.

المنظمة من قبل

ا.د. نرمين علي امين آثارية من جامعة صلاح الدي

وأ.م.د. عبدالرحمن كريم درويش متخصص بالعلاقات الدولية من جامعة سوران

والأستاذ جورج معمر الاثاري ومدير المعهد الفرنسي للشرق الادنى

---

كوردستان لە سەردەمی ناوەراست خوێندنەوەیەكی هاوچەرخ بە دیدی جۆراوجۆر

مێژووی پەرەسەندنی میوزیكی كوردی لەسەردەمی ناوەراستدا

 تەمیرە بەنمونە.

كوردستان لەسەردەمی مەگۆلی ئیلیخانی (656-736 ی كۆچی- 1258-1335ی زاینی)

سەردەمی مەگۆلی ئیلیخانی گرنگییەكی زۆری هەیە لە مێژووی كوردستان لەسەردەمی ناوەراستدا » لەبەر ئەوەی كوردستان خاوەن پێگەیەكی گرنگی جوگرافی وستراتیجی بووە بۆ دەوڵەتی ئیلیخانییەكان، جگە لەوەش كورد رۆڵێكی گرنگی لەو لەناوچەكە دەگێرا. لەقۆناغی داگیركاری مەگۆلی چەندین عەشیرەت وسەركردەی كورد لە كوردستانییان بەجێهێشت بە زۆرە ملێ بەهۆی سیاسەتی ستەمكاری وخراپكاری وتوندوتیژی مەگۆلەكان، ولەكۆتاییدا كورد بووە هۆی ئەوەی ببنە سەرچاوەیەكی هەرەشە لەسەر دەسەڵاتی ئیلیخانی مەگۆل.

گرنگی ئەم توێژینەوەیە لەوە چاوگ دەگرێت كە دەیسەڵمێنێت ئەم سەردەمە كە بەسەردەمی تاریخ ناوبانگی دەركردوە بەهۆی روخانی خیلافەتی عەباسی كە سونبلی دەوڵەتی ئیسلامی بوو وبوو بەهۆی ئەوەی شارستانیەتی ئیسلامی دوابكەوێت لەئاستی جیهانیدا. وە بەپێێ زانیارییەكان توێژینەوەیەكی تایبەت نییە لەم بوارە، بۆیە زۆر گرنگ بوو بایەخی زۆر بدرێت وهەوڵ بدرێت جەخت بكرێت لەسەر ئەم سەردەمە، بە سەڵماندنی بوونی زانیاری باش لەسەر مێژووی دەوڵەتی ئیسلامی بەشێوەیەكی گشتی وكوردستان بەشێوەیەكی تایبەتی لەسەردەمی ناوەراست.

كوردستان گرنگیەكی زۆری هەیە بەهۆی پێگەی ستراتیجی هەبوو بۆ مەگۆلەكان چونكە لەرێی كوردستانەوە دەگەیشتن بە شام ومیسر بۆ نەهێشتنی دەوڵەتی مەمالیك. وزۆربەی خاكی كوردستان لەژێر داگیركاری مەگۆلی بوون. وبەشی خۆرئاوای كوردستان بەرەی جەنگ وململانی بوو لەنێوان مەگۆل ومەممالیك، لەم قۆناغە رۆڵی میر كورد دەردەكەوت كە بەرگرییان لەسەر ناوچە وشارەكانی خۆیان دەكرد لەدژی هێرشكاری مەگۆل ودەسەلاتە ناشەرعییەكەیان، جگە لە رۆڵێ زۆر گەورەیان گێرا لەیارمەتیدانی دەوڵەتی مەممالیك وچەندین میری كورد خۆیان پەیوەندییان كرد لەگەڵیاندا وبوون بە بەشێك لە هێزی سەربازی مەممالیك، ئەم توێژینەوەیە هەوڵدەدات بایەخ بدات بەلایەنی ئابووری وكشتوكاڵی وسامانی ئاژەڵ وئاوداری وبازرگانی وكاریگەری هێرشی مەگۆلی لەسەر ئەو سەكتەرانە.

_______________________________

سروشتى ئاوەدانی  سەدەكانى ناوەراست له كوردستان

پرۆفیسۆر نەرمین علی امین، ئەندامی هاوبەش لە ئیفپۆی هەولێر وسەنتەری توێژینەوەی رۆژهەڵات ودەریای ناوەراست، وبەشی ئاسەواری لە زانكۆی سەلاحەدین.

قۆناغی سەردەمی ناوەراست قۆناغكی گرنگ لە مێژووی كوردستان وئاسەوارەكانی رەنگی داوەتەوە لە بواری سیاسی وكۆمەڵایەتی وئابووری لەسەر دۆخی كوردستان تاوەكو ئێستا. لایەنی سروشتی شارستانی وتۆری شار كوردی لە بابەتە گرنگەكان كە بەداخەوە نەبۆتە جێگای بایەخی زۆر لەلایەن توێژەرانی كورد. ئەنجامی كاری ئاسەواری نوێ لە كۆڵین وكەنەكردن لەناوچە جیاجیاكانی كوردستان لەگەڵ تیمەكانی كاركردن وتوێژەرە جیهانیەكان وئوروپییەكان ئەنجامی گرنگ وزۆر بە پێزیان دەرخستووە لە جەخت كردن لەسەر ئاوەدانكردنی شار لەناوچەكانی كوردستان جگە لە گوند وئاوادەكان كردنی باخ وماڵات،لەماوەی سەردەمە مێژووییە جیاوازەكان هەر لەسەردەمی هیلینیستی وپارسی وساسانی وئیسلامی وسەردەمە ناوەراست وتۆماركردنی ژمارەیەكی زۆر لە ناوچەئاسەوارییەكان كە پێشتر تۆمارنەكرابوون. ئەنجامەبەراییەكان بیرۆكەیەكمان دەداتێ لەسەر كۆمەڵەگەی نیشتەجێبوون لەناوچەی گوند ولادییەكان وبنكە وتۆری رێگاوبان لەنێوانیاندا دەخاتە روو، لەهەمان كاتیشدا سیستمی ئاورەرۆ ووئاودێری لەنیوانیاندا دەردەخات. دابەشبوونی سیاسی لەسەردەمی میرنشینەكان رەنگیدابوویەوە  لەسەر كۆمەڵگەی نیشتەجێبوونەكان وژمارەی دانیشتوانی وجۆراوجۆرێتی لەناوەخنی سیستمی دووانەیی نێوخۆیی لە ناوچەی میرنشینەكان لەگەڵ سیستمی دەرەكی پەیوەندیدار بە بەهێزەكانی صەفەوی وعوسمانی. لەم توێژینەوەیە هەوڵدەدەین تیشكبخەینە سەر ئاستی كاریگەری سیتامی سیاسی میرنیشنەكان لەسەر دابشبوونی ئاوەدانكردنی شار وتایبەتمەندی ئاوەدانی وبونیادیان وهەندێ نمونە دەهێنینەوە لەو شارانە وەكو ئامدێ وهەولێرو كركوك وسلێمانی وهتد.

———————–

فەرید الهامی- ماستەر لە میوزیك پسپۆری لە ژەنینی تەنبور- سەرۆكی ماڵی تەنبوری كورد لە هەولێر

له  روزى يه كه شه مه  19 .11. 2023 له معهدى فرنسى بو روزهه لاتى نزيك له سه ر قه لاى هه ولير ساعة 4  عسر تا ساعة ٨

كورتەی كۆرەكە:

كورد میللەتێكی دێرینە هەزاران ساڵە لەخاك ونیشتیمانی خۆی دەژیت. وخاوەن رۆشنبیری وئەدەب ومیوزیكی خۆیەتی، وهەر لەسەردەمی كۆنەوە بونیادی كەلتوری پەرەسەندنی میوزیك لەكوردستان دامەزراوە وپەرەی سەندووە. لەسەردەمی ناوەراستدا ئامێری تەمیرە پێگەو وئاستی پەرەسەندنی گۆڕانكاری زۆری بەسەر هات بەتایبەت لەدوای هاتنی (سان سەهاك) لەسەدەی یازدەی زاینی وپەرەسەندنیی ئاینی یارسان، لەم سیمنارەدا باس لە مێژووی تەنبور دەكرێت لەسەردەمی ناوەراست ومەقامەكانی ئەم میوزیكە لەو سەردەمە باس دەكرێت ونمونەكانی میوزیكی ئەو سەردەمە پێشكەش دەكرێت.

——————–

 

10/05/2023 لە 4ی پاش نیوەرۆ لە قەڵای هەولێر سازدەكرێت- لە بارەگای پەیمانگەی فەرەنسی بۆ رۆژهەڵاتی نزیك Ifpo

پیشه‌گه‌ری له‌كوردستانی سه‌رده‌می عوسمانیدا

سەعدی عوسمان هەروتی- دكتورا لە مێژووی نوێ ، پسپۆر لە مێژووی نوێ- پرۆفیسۆر لە زانكۆ صەلاحەدین-هەولێر

مێژوونووسانی سه‌رده‌می عوسمانی هه‌رچه‌نده‌ به‌شێوه‌یه‌كی سه‌ره‌كی بایه‌خیان به‌تۆماركردنی ڕووداوه‌ سیاسییه‌كان ده‌دا، به‌ڵام له‌میانه‌ی باسكردنی ئه‌و ڕووداوانه‌دا هه‌ندێ جار زانیارییان له‌باره‌ی كارو پیشه‌ی خه‌ڵكه‌وه‌ به‌ده‌سته‌وه‌ ده‌دا. به‌پیچه‌وانه‌ی ئه‌وان، گه‌ڕیده‌كان كه‌ له‌چوارچێوه‌ی گه‌شته‌كانیان به‌نێو ئیمپراتۆریای عوسمانیدا سه‌ردانی كوردستانیان كردووه‌، تێبینی وسه‌رنجه‌كانی خۆیان له‌باره‌ی زۆربه‌ی لایه‌نه‌كانی ژیانی دانیشتووان و له‌نێویشیاندا چاڵاكییه‌ ئابوورییه‌كان ده‌خسته‌ڕوو. بۆیه‌ گه‌شتنامه‌كانی ئه‌م گه‌ڕیدانه‌ زانیاری گرنگیان له‌باره‌ی چاڵاكی پیشه‌گه‌ری و بواری پیشه‌سازی له‌ناوچه‌كانی كوردستان تێدایه‌. وه‌كو: گه‌شتیاری عوسمانی ئه‌ولیاچه‌له‌بی كه‌ له‌ساڵی 1655دا هاتۆته‌ ئه‌م وڵاته‌، گه‌ڕیده‌ی دانیماركی كارستن نیبور/1766، گه‌ڕیده‌ی فه‌ره‌نسی ئۆلیڤیێ/ 1794- 1796، جێنشینی بریتانی له‌به‌غدا كلۆدیۆس جیمش ریچ/ 1820، كۆنسوڵی بریتانیا له‌ئه‌رزه‌ڕۆم جیمس برانت/ 1838، هه‌روه‌ها هینری بندێی گه‌ڕیده‌ی فه‌ره‌نسی/ 1885.

 به‌پشت به‌ستن به‌م سه‌رچاوانه‌، ده‌توانین ئه‌م پیشانه‌ بناسین كه‌ له‌و سه‌رده‌مه‌دا له‌كوردستان باوبوون وئاگاداری لێهاتوویی پیشه‌گه‌رانی كورد بین له‌به‌رهه‌مهێنانی هه‌ندێ كاڵادا. هه‌روه‌ها ئه‌وه‌مان بۆ ده‌رده‌كه‌وێ كه‌ له‌م ماوه‌یه‌دا كوردستان پێی ناوه‌ته‌ سه‌ره‌تاكانی قۆناغی به‌رهه‌مهێنانی كاڵایی. به‌تایبه‌تی كه‌ هه‌ندێ ده‌زگای پیشه‌گه‌ری گۆڕدرابوون بۆ كارگه‌ی وا كه‌ تایبه‌تمه‌ندییان له‌كاردا په‌یڕه‌وده‌كرد، ئه‌گه‌رچی هه‌ندێ پیشه‌ی سه‌ره‌تایی هێشتا له‌ماڵه‌كان ده‌كران. هه‌ر له‌ڕیی كتێبه‌كانی گه‌ڕیده‌كانه‌وه‌ ده‌زانین كه‌ له‌م ماوه‌یه‌دا هه‌ندێ كانزا (وه‌كو نه‌وت وقیڕ وئاسن ومس) له‌كوردستان ده‌رده‌هێنران، به‌ڵام به‌شێوازێكی سه‌ره‌تاییانه‌و سنووردار. به‌ڵام له‌م سه‌رده‌مه‌دا هه‌ندێ كۆسپ وته‌گه‌ره‌ هاتوونه‌ته‌ پێش بواری پیشه‌گه‌ری و پیشه‌وه‌ران له‌كوردستاندا. به‌تایبه‌تی هاتنی كاڵای ئه‌وروپی بۆ بازاڕه‌كانی ناوچه‌كه‌ وڕكابه‌ریكردنی له‌گه‌ڵ كاڵا به‌رهه‌مهێنراوه‌ خۆماڵییه‌كان. له‌كۆتاییدا تێبینی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌ ‌سه‌رچاوه‌ مێژووییه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌دا هیچ زانیارییه‌كیان تێدا نیه‌ له‌باره‌ی سه‌ندیكاو گروپه‌ پیشه‌گه‌رییه‌كان له‌ناوچه‌كانی كوردستاندا. ئه‌مه‌ش له‌وانه‌یه‌ به‌هۆی ئه‌وه‌بێ كه‌ له‌م ماوه‌یه‌دا ڕێكخراوی له‌م جۆره‌ له‌شاره‌ كوردییه‌كاندا نه‌بوون، یان به‌دیارنه‌كه‌وتوون.

كە رێكخراوە لەلایەن پ.د. نەرمین علی ئەمین ئاسەوارناس لە زانكۆی سەڵاحەدین – هەولێر وپ.ی.د. عبدالرحمن كریم درویش پسپۆر لە پەیوەندیە نێودەوڵەتیەكان لە زانكۆی سۆران، وبەرێز جۆرج موعەمەر ئاسەوارناس وبەرێوبەری پەیمانگەی فەرەنسی بۆ رۆژهەڵاتی نزیك، وكۆرەكە سازدەكرێت لە بارەگای پەیمانگە لە ماڵی چەلەپی لەناو قەڵای هەولێر، لە كاتژمێری 4ی ئێوارە لە رۆژی 8-10-2023 وكە بەم ناونیشانە دەبێت